Zor işlətməyə kim vadar edir?

“Azadlıq” radiosunda Cin Şarpın müsahibəsini oxudum. Şarp bizə “Diktaturadan demokratiyaya” kitabı ilə tanışdır. 2005-ci ildə “Məqam” və “Yox” təşkilatları bu kitabı Azərbaycan dilinə tərcümə etdilər. Narıncı və yaşıl rəngdə olan kitablar... Həmin kitabda da, indi də Şarp zorakı olmayan mübarizəni önə çəkir: “Əgər zor işlətməmək intizamı saxlanırsa, bu, çox yaxşıdır. Yox, əgər bu, üsyanlara, zorakılığa aparacaqsa, mənim fikrimcə, onlar uduzacaq. Əgər beyinlərini və təşkilati bacarıqlarını istifadə edə bilsələr, intizamı saxlasalar, bu, çox müsbət olacaq. Bu, demokratik təsisatlar yaratmaqda ən böyük vasitədir”.
Bu fikirlə razılaşmamaq mümkün deyil. Qeyri-zorakı mübarizə hər kəsin istədiyi formadır. Ancaq bu həmişə mümkündürmü? Xəstə təfəkkürlü diktatorlar buna imkan verirmi? Qəddafi bütün keyfiyyətlərilə əsl diktator idi. Davranışı, geyimi, gedişləri, əməllərilə xəstə başlı adamları xatırladan bütün diktatorların ən uğurlu nümunəsi idi. Yeri gəlmişkən, Ben Əli, Hüsnü Mübarək və başqaları da onun kimi geyinsəydi, daha səmimi olardılar. Qəddafi kimi avantüraya qarşı qeyri-zorakı mübarizəni təsəvvür edə bilirsinizmi? Ümumiyyətlə, etirazçılar heç vaxt qan-qadaya can atmır. Onları hakimiyyət nümayəndələri təhrik edir. Təxribatlar həmişə planlaşdırılmış şəkildə polis və xüsusi xidmət orqanları tərəfindən həyata keçirilir. Sonra da öz haqqını dinc yolla tələb edən vətəndaşlar əks-inqilabçıların zorakılıq ittihamı ilə üzbəüz qalır.
Hər inqilab yeni keyfiyyətlərilə yadda qalır. Diktaturaların isə onun qarşısını almaq cəhdləri və üslubları dəyişmir. Misirdə dəvələrlə etirazçıların üzərinə gedirdilər. Bu da mahiyyətdən doğan bir şeydir. Geriliyin nümunəsidir.
Son inqilabların əsas rəngi internet oldu. Dəyişiklik tərəfdarları minimum texniki imkanlara malik olsalar da, internetdən keyfiyyətli istifadə edə bildi. Rejimlər isə daha geniş texniki avadanlıqlarla bundan yararlana bilmir. Elə bizim ölkəmizdə də qarşı tərəf dəfələrlə narahatlığını dilə gətirib. Gah interneti pisləyib, gah da “buyruqqulularına” internetdən səmərəli yararlanmaq tapşırığı verib. Alınmayıb. Son referendumdan bu tərəfə internetdən yalnız demokratik düşərgə yararlana bilib. Səbəb isə onların texniki gələnəklərinin zəif olması deyil. Onların maddi-texniki, inzibati resursları daha boldur. Ancaq bu bolluq da işə yaramır. Səbəb nədir bəs?
“Azadlıq”ın ötən saylarından birində Şahvələd Çobanoğlu bunu dəqiq izah edib: “Inqilabın və internetin hər ikisi eyni mahiyyətə - AZADLIĞA bağlıdır!
Hər kəs özünü və saytını istədiyi kimi təqdim etdi və məhz özünəməxsus bir virtual istifadə məkanı yarada bildi...
- Internet məkanındakı kollektiv ağıla, kollektiv mövcudluğa, ünsiyyətə bir inam yarandı;
- Özünütəsdiq, paylaşma, faydalılıq internet istifadəçilərini birləşdirdi.
Bunun ardınca azadlıq istəyənlərin yenidən təmərküzləşməsi gəlməli idi. Gəldi də..."
Övladlarını güclü edənlər
Azərbaycanlı gənclərin mübarizəyə qoşulmasında əngəllərdən biri də valideynlərdir. Aksiyada saxlanılan gənc polisdən yox, ata-anasının buna necə reaksiya verəcəyindən qorxur. Övladına düz-əməlli ölkə qura bilməyənlər, yalnız “a”dan “z”yə qədər problemlər “bəxş edənlər” hələ üstəlik, bu mübarizədə qadağalar da qoyurlar. “Siyasətə qoşulma”, “otur yerində” kimi mənasız fikirlərlə. Bəlkə kimsə bunu övlad sevgisi kimi qəbul edir. Ancaq bu sevgi deyil. Düşmənçilikdir. Adam kimi yaşamaq uğrunda mübarizəyə qoşulmağa mane olmaq əslində, övladının, onun uşaqlarının gələcəyini baltalamaqdır. Cabbarın həbsində məni ən çox maraqlandıran məsələlərdən biri anasının reaksiyası idi. Ancaq Təravət xanımın hər çıxışı bizim inamımızı, gücümüzü bir az da artırdı. O, dünyanın ən gözəl anasıdır. Həmçinin Emin dayı. Eynulla ilə bərabər dağ kimi dayanan bir kişi. Nikbin, cəsarətli, dözümlü. Adını çəkmədiyim xeyli sayda siyasi məhbusun ağır məhrumiyyətlər yaşamış valideynləri. Onlar bu ölkənin ən üzü ağ vətəndaşlarıdır.

Read more


Islahatlar komediyası

Su meymunun boğazına çatanda balalarını ayaqları altına alır. Boğulmamaq üçün bəslədiyinin üzərinə çıxır. Artıq Azərbaycan hakimiyyəti də aşağı vəzifəli məmurlarının üstündə dayanmaq qərarını verib. Indiyədək onun üçün rüşvət yığan məmurlarını damlayır. Əvvəlcə, cəzalandırılımış, xalqın gözündə cinayətkar kimi təqdim olunacaq məmurlar haqqında....
Sizin böyük bir hissəniz hakimiyyətin qara əməllərinin həyata keçirilməsində vasitəçi olmusunuz. Siz qəpik-quruşa görə böyük korrupsionerlərin cinayətlərinə imza atmısınız. Yəqin bir çoxlarınız karyeranızı min bir yolla qorumaq, davam etdirmək düşüncəsindəsiniz. Yanlış yolda olduğunuzun, hakimiyyətin sizdən öz əbədiliyi üçün necə riyakarlıqla istifadə etdiyinin fərqində deyilsiniz. Ayılın, cənablar! Oğru hakimiyyətlə uğurlu karyera ola bilməz. Saxta seçkilərlə, xalqdan etimad almamış rejimlə yaxşı heç nə mümkün deyil.
Henri Toronun çox sevdiyim və tez-tez işlətdiyim ifadəsi var: “Talelərini avtoritar rejimlərə bağlayanların sonu rüsvayçılıqdır”. Biz artıq bu rüsvayçılığı hər gün görürük. Indi rüsvayçılıqdan imtina etmək zamanıdır.
Deyirlər ki, əsas niyyətdir. Əliyevin korrupsiyaya qarşı mübarizəsinin niyyəti isə xalqa gün ağlamaq deyil. Bu, hər kəsə aydındır. Xalqın dərdini çəkib islahatlar həyata keçirən oğul bunu Misirdən, Tunisdən öncə edərdi. Mübarəkin taxt-tacını itirməsindən sonra bu niyyətə düşməzdi...
Ən maraqlısı isə , islahatları həyata keçirənlərin əllərinin nə qədər “təmiz” olmasıdır. Müəllifinin kim olduğunu xatırlamadağım bir kiçik mətn hakimiyyətin “islahatçılığına” çox uyğun gəlir. Orada deyilir: “Ingiltərədə cibgirləri meydanda, izdiham qarşısında edam edəndə, onların həmkarları qələbəlikdən istifadə edərək sakitcə tamaşaçıların ciblərini boşaldırdılar. Edam səhnəsi belə, onları cinayətdən çəkindirə bilmirdi”.
Indiki Azərbaycan reallığında da korrupsiyaya qarşı mübarizə oğrunu gizlətmək üçün yaradılmış hay-küyü xatırladır. Üstəlik, prinsipsiz televiziyaların dəridən-qabıqdan çıxması daha gülünc mənzərə yaradır.
Ilham Əliyev hakimiyyətinin davamlılığı naminə aparılan islahatlar hansı halda səmimi ola bilərdi? Özü də başda olmaqla, bütün məmurlar Bakıdan Dubaya qədər korrupsiya pulları hesabına səpələnmiş villalarından imtina etsəydi, oliqarx məmurlarını tutduqları vəzifədən azad etsəydi. Bu isə heç vaxt olmayacaq. Onların da, bizim də yolumuz Misir yoludur.
Inam və cəsarət
Illərin Mübarəki getdi. Xalqın inamlı və cəsarətli dirənişi hesabına bu baş verdi. Gündəlik qayğılarını, şəxsi həyatlarını bir kənara qoyub ölkənin gələcəyi uğrunda cani-dildən savaşan insanların sayəsində Misir azad oldu. Misirli həmyaşıdlarımı, gəncləri təbrik edirəm! Növbə bizimdir. Yaz gəlsin, qanımız qaynasın, Əliyevlər də Mübarəklərin aqibətin yaşayacaq.
Gəncliyin baharı
Ötən yazımın sonunda 1988-1992-ci illərdə doğulmuş gənclərdən yazmışdım. Sonradan xatırladım ki, YAP-çı deputat Aydın Mirzəzadə 1992-ci ildə dünyaya göz açmış gəncləri aşağılamışdı: “1992-ci il - müharibənin qızışdığı həmin dövrdə evlənən, yaxud evlənmək istəyən gənclərin, qızların böyük həyəcan keçirdiyi bir vaxt idi. Həkimlər yaxşı bilir ki, həyəcanlı dövrdə doğulan uşaqlar bir qədər fərqli olur...”
Yanılmayıb. Mirzəzadə narahat olmaqda haqlıdır. Onların xanimanını uçuracaq böyük bir güc var. Bu gücə meydanlarda olan hər nəsil aiddir. Hər gün keçdikcə həmin nəsillərə yeni-yeni qüvvələr əlavə olunur. Bu qüvvələr də medan üçün yetişirlər. Bu qüvvələrin ilk addımını Cabbar atdı. Bu addımların sonuncusu da Azərbaycanın, o cümlədən Cabbarın özünün azadlığı ilə nəticələnəcək. Bu bahar BIZIM BAHAR olacaq!

Read more


Gəlirik!

Cabbar Savalanlının həbsilə hakimiyyət Azərbaycanı Misirin, Tunisin siyahısına yazdırdı. Gəncliyin, müxalifətin, xalqın qəzəbindən yaxa qurtarmağın yolunu gənc, məsuliyyətli və fəal vətəndaşı şərləməkdə tapdılar.
Xalq narazılığını açıq nümayiş etdirmir. Hələ seçkiyə çox var. Mitinqlərin başlanmasına da xeyli var. Günahlarını dəqiq bilən hakimiyyətdə isə hədsiz qorxu var. Məhz buna görə iqtidar ərəb gənclərin diktaturalarına qarşı etdiklərini çox tezliklə ona münasibətdə Azərbaycan gəncləri tərəfindən baş verə biləcəyini anlayaraq narkotikə əl atdı.
Cabbar Savalanlı ilə 15 sentyabrdan tanışıq. Ilham Əliyevin ötən il üzərindən bayraqları qaldırdığı Türk əsgərin məzarını ziyarətə gəlmişdi. Ondan öncə virtual tanış idik. Tanışlığımızdan əvvəl cəbhəçi (AXCP tərəfdarı) olduğunu yazmışdı. Partiyanın Gənclər Komitəsinə qoşulmaq istədiyini bildirdi. Gəldi, noyabrın 23-də Əli Kərimlidən partiya vəsiqəsini aldı.
Cabbar millətçi olsa da, çıxış yolunu hər kəsin birgə savaşında görür. Intizamlı, həm də coşğulu bir gəncdir. Komitədə ona tapşırılan işə ciddi yanaşırdı. Iclaslara, tədbirlərə gecikmirdi...
Onu niyə həbs etdilər? Ilk növbədə özünün və üzvü olduğu partiyanın fəaliyyətinə görə... Bütövlükdə isə gəncliyin getdikcə yüksələn etiraz səsinə görə... Son seçkidə hakimiyyət istədiyi parlamenti formalaşdırdı. Ancaq cəmiyyət onun istədiyi kimi olmadı. Ruhdan düşmədən inamla ölkənin gələcəyi uğrunda mübarizə aparmaq istəyi ölmədi. Əksinə, yeni təşəbbüslər ortaya çıxdı. Yeni simalar siyasi proseslərdə iştiraka qərar verdi. Yeni gənclər təşkilatları yaradıldı. Hakimiyyət buna dözə bilməzdi. Dözümsüzlüyünü Cabbar Savalanlının həbsi ilə biruzə verdi.
Cabbar Savalanlı üçün nə edə bilərik? Onun şərlənərək həbsini bildiyimiz andan qərarımız budur: inamsız olmamaq! Tərəddüdsüz yola davam etmək!
Təşkilatlanmanı daha da sürətləndirməliyik. Kimsə məyus, kədərli olmasın. Sıralarımızda iztirablı sifətlər istəmirik. Bizim mübarizəmiz gerçək mübarizədir. Absurd deyil. Istəklərimiz, hədəflərimiz bütün dünyada rəğbətlə qarşılanan dəyərlərdir. Dünyanın əksər xalqları bizim istədiklərimizə sahibdir. Bir ovuc ölkə Azərbaycanın günündədir. Bu dəfə təpədən yuvarlanan daşı saxlamaq çətinliyilə üz-üzə qalan hakimiyyətdir. Sizif olmasa da... Çağdaş gerçək tarixi həqiqət budur: tiranlıqları, polis hakimiyyətlərini qoruyub saxlamaq absurddur, mümkünsüzdür. Korrupsiya pulları hesabına hündür yerdən bayraq asıb lovğalanmaq qədər mənasızdır.
Cabbar Savalanlının Hüquqlarının Müdafiə Komitəsi yaradılıb. Hüquqi baxımdan nə etmək lazımdırsa, onu edəcəyik. Var gücümüzlə onun şərə məruz qaldığını dünyaya bəlli edəcəyik. Ancaq onun üçün atacağımız ən mühüm addım ölkədə köklü dəyişikliklərə nail olmaqdır ki, bunun üçün də hər gün işləmək, yazmaq, adamların arasında danışmaq, sərt mübarizə prinsiplərinə sadiq qalmaq, rejimin zəifliklərini onun sifətinə çırpmaq lazımdır. Profilaktik tədbirlərlə ovundurmağa çalışdıqları sosial qrupları fəallaşdırmalıyıq. Cabbar Savalanlının ən böyük gözləntisi budur, onun həmfikirləri bunu etməlidir.
Cabbarı şərləyənlər də beş ay öncə onu tanımırdı. Meydanda Cabbar Savalanlı adında kimsə onları narahat etmirdi. Kimlərsə bir müddət qabaq oğrunluqla “Cabbar Savalanturk” adlı “Facebook” istifadəçisinin yazılarına baxıb rəhbərlərinə məruzə etmirdilər.
Indisə baxın, o artıq bir azadlıq mücahididir. Cəmi 20 yaşı var, ancaq Əliyevlər üçün arzuolunmaz bir vətəndaşdır. Tez-tez dostlarım “Möhkəm olun, gəlirik!” zarafatını edirlər. Qədim Cəbhə zarafatıdır bu. “Xaqani 33"də cəbhəçilər ”nə var, nə yox?" sualına belə cavab verirdilər. Biz bunu zarafatla deyirik. Ancaq zaman keçdikcə bu zarafat xoş bir gerçəyə çevrilməkdədir. Çünki 1988-1992-ci illərdə dünyaya göz açanlar sürətlə, çoxluqla sıraları doldurur. Bu çoxluq daha təşəbbüskar, mübariz, prinsipial, səmimidir. Cabbar da onların ən parlaq nümayəndələrindən biridir. Indiyədək mübarizədə olan nəsilləri onlar tamamlayacaq və bu, qalibiyyətlə bitəcək. Məhz buna görə, möhkəm olun! Gəlirik!

Read more


Barışmaq rəzillikdir

Misirlilər artıq fərqli dünyanın astanasındadır. Qumsallıq adamlarının qan bahasına savaşı nə böyük fədakarlıqdır... Adamlar yaralanır, ölür, ancaq geri çəkilmirlər. Çünki onlar istəklərinin həyati olduğunun fərqindədir. Misirlilərin istəkləri sadədir. Çiyinlərindəki Hüsnü Mübarək kimi ağır və iyrənc yükü atmaq istəyirlər. Uğrunda savaş aparılan dəyərlər o qədər böyükdür ki, onun uğrunda ölümü də göz altına almaq olar. Heç olmasa, gələcək nəsillər xoşbəxt yaşasın. Murdar diktator sifətləri ilə üz-üzə qalmasınlar. 81 yaşlı qocanın fəlakətlərindən uzaq olsunlar. Bu yolda ölüm nə qədər acı olsa da, qaçılmazdır.
Bəli, ölüm dəhşətlidir. Misirdə 150 nəfər insanın ölümü də ağrılıdır. Bu arada bizimkilərin Misirdəki ölümü qabartması, onun haqqında dəhşətlə danışması adamın lap zəhləsini tökür. Az qalırlar siyahı tutub Misirdəki ölümləri bir-bir sadalasınlar. Ancaq ölüm təkcə xoş gələcək uğrunda savaş zamanı olmur. Normal qaydalarla idarə olunmayan ölkələrdə ölüm hər an baş verir. Necə deyərlər, ölümün qaşla gözün arasında olduğu yer bu ölkələrdir. Adamlar sosial problemlərdən əziyyət çəkərək intihar edir, fəhləliklə çörəkpulu qazananlar başdan sovdu tikilən binalarda təhlükəsizlik qaydalarına riayət olunmadıqca divarların altında qalmaqla ölürlər. Ötən il bizim ölkədə 1000 nəfər avtoqəza nəticəsində dünyasını dəyişib. Bu, kifayət qədər dəhşətli rəqəmdir. Bunun səbəbi nədir?
Səbəb hər yerdə olduğu kimi, nəqliyyatda da baş alıb gedən korrupsiyadır, məmur yarıtmazlığıdır. Daha çox pul oğurlamaq naminə başdansovdu təzələnən yollardır. Hər ay yüksək sürətin qarşısını almaq üçün keçirilən reydlərin məhz rüşvət səbəbindən effektivsizliyidir. 700-1000 manat rüşvət hesabına başa gələn sürücülük vəsiqələridir. Bütövlükdə nəqliyyat və polis sistemindəki yarıtmazlıq, korrupsiya, oğurluqdur. Bütün bunların nəticəsi isə ildən-ilə artan avtoqəzalar nəticəsində ölümlərdir, itkilərdir. Bu ölümlərin də kökündə həmin sahələrin idarəçiliyinin hakimiyyətin maraqlarına uyğun həyata keçirilməsi dayanır.
Misirdə də belə idi. Illərin Hüsnü Mübarəki hər şeyi könlünün istəklərinə uyğunlaşdırmışdı.
Heç bir demokratik ölkədə “trafik canavarının” bir ildə bu qədər qurbanı olmur.
Ölümdən yazırdım, bir kədərli hadisə yadıma düşdü. Ötən illərin qışında Qaradağda daş yonmaqla ailəsinə, uşaqlarına pul aparan iki nəfər balakənli qarlı-çovğunlu havada azaraq donub ölmüşdü. Ciblərindən cəmi 50 manat pul çıxmışdı. Misirdəki mübarizəni pisləyənlər bunları da nəzərlərində saxlasın.
Misirdəki dəyişiklik uğrunda canlarını fəda edənlərin ölümünü şüvənliklə gözə soxmaq sadəcə, korluqdur. Nə qədər ki, Misirdə hakimiyyət dəyişməyib, Azərbaycandakı kimi orada da vətəndaşların həyatı sistemin amansızlığından sığortalanmayıb. Belə ölkələrdə hər addımında ölümlə üz-üzəsən. Bundan xilasın bir yolu var: Tunis yolu, Misir yolu.
Ölüm mövzusundan hakim partiyaya keçirəm. Xeyli vaxt idi, YAP-da gənclərin sədri yox idi. Nəhayət, YAP gənclər təşkilatına sədr tapa bilib. Hansısa universitetdə prorektor olan bir gənc boşluğu doldurub. YAP-da sözün həqiqi mənasında boşluqdur. Yarım milyon üzvü, 4 milyon büdcəsi olan bir partiya “Azadlıq” radiosunda müxalifətçi gənclərlə debata bir nəfər tapıb göndərə bilməmişdi. Üstəlik, Ilham Əliyevin sədrlik etdiyi partiyanın sıralarından intihar edənlər, polis tərəfindən öldürülənlər boşluğu bir az da artırıb. Sonuncu öldürülən Elvin Əsgərov də, anası da YAP-çıdır.
Mərhum Əsgərov YAP-ın Gənclər Birliyinin yeni sədri ilə təxminən yaşıddır. 31 yaşı var idi. Rüsvayçılıqdır. Partiyadaşını və həmyaşıdını partiyanın aid olduğu hakimiyyətin strukturları öldürəcək, sən isə Elvinin aqibətini yaşamaqdan sığortalanmamış gənclərə sədrliyə gələcəksən. Henri Toronun məşhur bir fikri var: “Avtoritar rejimlərə taleyini bağlayanların sonu rüsvayçılıqdır”. Indi Misirdəki hadisələrə kriminal elementlərin qarşıdurması kimi baxıb Azərbaycandakı avtoritarizmlə barışanların da, YAP-ı özünə dayaq bilənlərin də, Hüsnü Mübarəkin Xırdalandakı abidəsini qoruyanların da aqibəti hər bir halda rüsvayçılıq olacaq.

Read more

Elnur Məcidli

Ən çox oxunanlar

Əli Kərimlinin bloqu

Arxiv

Sayğac

free counters